حساسیت و شدت درک شده عوارض بیماری دیابت و ارتباط آن با وضعیت خودمراقبتی در بیماران دیابتی

مقدمه و هدف: دیابت یک بیماری همراه با عوارض متابولیک و اختلالات درازمدت قلبی ـ عروقی، کلیوی، چشمی و عصبی می باشد که از شیوع بالایی در سطح جهان، ایران و به خصوص استان یزد برخوردار است و روز به روز نیز در حال افزایش می باشد. درک شدت عوارض بیماری و نیز وجود درک حساسیت نسبت به این عوارض می تواند منجر به اتخاذ سطح بالاتری از خودمراقبتی در این بیماران گردد. مطالعه حاضر با هدف تعیین حساسیت و شدت درک شده عوارض بیماری دیابت و ارتباط آن با وضعیت خودمراقبتی در بیماران دیابتی انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه تحلیلی در سال 1385، بر روی 120 بیمار دیابتی مراجعه کننده به مرکز تحقیقات دیابت یزد، انجام شد. نمونه مورد نظر طی نمونه گیری آسان فراهم آمد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه ای بود که سازه های حساسیت درک شده، شدت درک شده و رفتارهای خودمراقبتی بیماران دیابتی را ارزیابی می نمود و از طریق مصاحبه با بیماران تکمیل گردید. به علاوه متغیرهای دموگرافیک سن، جنس، سطح سواد، شغل، مدت زمان ابتلا به دیابت و نوع دیابت نیز مورد سؤال قرارگرفت. پایایی و روایی پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفت و تأیید گردید. داده های جمع آوری شده با نرم افزارspss و آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون، تی دانشجویی و آنالیز واریانس و یا آزمون های ناپارامتری معادل آنها، آنالیز گردید. یافته ها: آزمودنی ها به ترتیب 72/86، 72/55 و 79/62 درصد نمرات قابل اکتساب شدت درک شده، حساسیت درک شده و رفتارهای خودمراقبتی را کسب نمودند. شدت و جدیت از دست دادن بینایی را بیش از سایر عوارض بیماری دیابت درک کرده بودند و اشکال در خون رسانی به پاها، پایین ترین سطح شدت درک شده را در بین آزمودنی ها داشت. افراد مورد مطالعه احتمال ابتلای خود را به از دست دادن بینایی، درد در ساق پاها و تاری دید بیشتر درک کرده بودند و برای خود احتمال اغمای ناشی از افزایش و یا کاهش قندخون را کمتر از سایر عوارض متصور بودند. مردان به طور معنی داری شدت عوارض بیماری را بیشتر درک کرده بودند. حساسیت درک شده(199/0=r ) و شدت × حساسیت(197/0=r )با مدت زمان ابتلا به دیابت دارای همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 05/0 بودند. شدت درک شده، حساسیت درک شده، شدت × حساسیت و وضعیت خودمراقبتی با یکدیگر دارای همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 01/0 بودند. سازه های حساسیت(209/0=r ) و شدت درک شده (192/0=r ) ، با یکدیگر 1/12 درصد از تغییرات خودمراقبتی را پیشگویی می کردند، درحالی که شدت× حساسیت نیز 12 درصد تغییرات در خودمراقبتی را پیشگویی می کرد. نتیجه گیری: علی رغم مطلوب بودن وضعیت شدت درک شده در آزمودنی ها، حساسیت درک شده در آنها چندان مطلوب نیست و اغلب بیماران دیابتی احتمال ابتلای خود به عوارض این بیماری را نمی دهند. در این میان توجه دادن بیماران به عوارض پای دیابتی از اهمیت بیشتری برخوردار است و به طور کلی بالابردن شدت و حساسیت درک شده بیماران نسبت به عوارض بیماری می تواند منجر به سطح بالاتری از خودمراقبتی در بیماران گردد.